Buitenplaats De Wildenborch Vorden | november 2024 | i.o.v. Stichting De Wildenborch

Hoewel het hoofdhuis van de Wildenborch ontstond uit het, vermoedelijk uit de zestiende eeuw daterende poortgebouw van het verder volledig verdwenen kasteel, wordt het in de huidige opzet vooral bepaald door vier belangrijke verbouwingsmomenten. Deze vier grote bouwfasen domineren het huis en bepalen de markante hoofdvorm. Van alle fasen bleven de hoofdopzet, gevels, daken en constructies voor een belangrijk deel behouden.

Historisch poortgebouw – zestiende eeuw

De oudste kern van het hoofdhuis van de Wildenborch wordt gevormd door het vermoedelijk uit de zestiende eeuw daterende poortgebouw van vroegere kasteel. Binnen het middendeel van het hoofdhuis bleven over de volledige hoogte restanten van het poortgebouw behouden. Dit betreft de deels overwelfde kelders, muurwerk op de begane grond en verdieping, gewelven boven de begane grond, samengestelde balklagen en delen van de dakconstructies.

Zijvleugels – 1782

In 1780 kwam het slecht onderhouden landgoed in bezit van Daminaan Hugo Staring (1736-1783) en zijn echtgenote Sophia Wynanda Ver Huell (1749-1794). Zij breidden het vroegere poortgebouw in 1782 uit tot een volwaardig huis door aan weerszijden een vleugel aan te bouwen. De voorzijde van het bestaande poortgebouw kreeg een representatieve entreepartij.

De beide zijvleugels uit 1782 zijn wat betreft hun hoofdopzet, constructies en een deel van de afwerkingen goed bewaard gebleven. In het souterrain bleef een groot deel van de oorspronkelijke indeling met een grote keuken en verschillende dienstruimtes bewaard, inclusief deels oorspronkelijke sobere afwerkingen.

Op de begane grond bleef ook de ruimtelijke structuur behouden en daar zijn de belangrijkste interieurafwerkingen, in het bijzonder de eetkamer, bewaard gebleven. De indeling met langs de voorgevel een enfilade met brede dubbele deuropeningen en lange zichtlijnen is zeer kenmerkend voor de achttiende-eeuwse wooncultuur. De indeling op de verdieping is bij latere verbouwingen ten dele gewijzigd, maar met gebruikmaking van de oorspronkelijke indeling.

Ronde toren – 1847/’48, verbouwingen ca. 1859

Naast de beide zijvleugels, wordt het vooraanzicht van het hoofdhuis sinds het midden van de negentiende eeuw in hoge mate bepaald door de karakteristieke ronde toren. Deze kwam bij een verbouwing van het middendeel in 1847/’48, onder leiding van bouwkundige E.S. Heynincx Mzn. tot stand. Bij de verbouwing bleef veel van de oudere structuur van het poortgebouw behouden en werden, passend in de romantische tijdgeest, een geheel nieuw uiterlijk en interieurbeeld gemaakt.

Enkele jaren later vond nog een interne verbouwing plaats op de tweede- en derde verdieping. Daarbij werden meerdere personeelskamers aangelegd en wijzigde de toegang tot de drie voorkamers.

Tuinvleugel – XIXc

In de tweede helft van de negentiende eeuw waren de tuinen verder ontwikkeld en werd het huis meer op de tuin gericht. De eetkamer, en waarschijnlijk ook de bibliotheek, kregen grote puien met glasdeuren in de achtergevel. Een nieuwe vleugel aan de linkerzijde werd aan de achterzijde voorzien van een serre en aan de achterzijde van het middendeel verrees een nieuwe tuinvleugel met grote, op de tuin gerichte gevelopeningen. Van deze fase resteren de pui in de achtergevel van de eetkamer, de volledige opzet van de tuinvleugel en een klein deel (kelder en dienkamer) van de linker uitbouw.

Postelvleugel – 1932

In 1932 werd aan de linkerzijde van het hoofdhuis, naar ontwerp van de bekende Lochemse architect G.J. Postel, een nieuwe vleugel toegevoegd. Postel stemde het ontwerp van de nieuwe vleugel zorgvuldig af op de bestaande architectuur van de zijvleugels uit 1782. Binnen de nieuwe vleugel werden op de begane grond een keuken en dienstvertrek ondergebracht en op de verdieping extra slaapkamers. In 2003 werd aan de voorzijde van deze vleugel een lifttoren toegevoegd.

Het bouwhuis

Het bouwhuis werd waarschijnlijk in 1816 nieuw gebouwd in opdracht van toenmalige eigenaren Antoni Christiaan Wynand Staring( 1767-1840) en zijn tweede echtgenote Johanna Andrea Charlotte van der Muelen (1774-1843). In deze periode werden ook een nieuwe toegangsdreef en een parkaanleg in landschapsstijl tussen het landhuis en de Lochemseweg (het Voorpark) aangelegd.

Het bouwhuis kreeg een traditionele opzet met een U-vormige plattegrond, bestaand uit een voorvleugel en twee even lange zijvleugels. In de zijvleugels werden een koetshuis en schuur, met grote poortopeningen in de zijgevels, ondergebracht. Aan de voorzijde bevonden zich dienstwoningen.

Beide zijvleugels werden aan het eind van de negentiende eeuw fors uitgebreid, met een paardenstal en grote schuur. De voorgevel kreeg een risaliet en waarschijnlijk kregen de daken op dat moment forse overstekken en opgewipte dakgedeeltes.

Het huidige beeld wordt in hoge mate bepaald door een ingrijpende restauratie in 1937 onder leiding van architect A.A. Kok. De eerdere uitbreiding aan de achterzijde van de rechtervleugel werd weer verwijderd, de voor- en achtergevel van de voorvleugel werden voorzien van dakhuizen en gevelopeningen werden op historiserende wijze vervangen. Daarnaast werden enkele nieuwe gevelopeningen ingevoegd. Het interieur werd op veel punten gewijzigd op een sterk historiserende wijze, wat met name nog herkenbaar is in de grote voorkamer met herplaatste schouw en samengestelde balklaag. Bij een laatste restauratie, in 2003, kregen de voorste delen van de zijvleugels een nieuwe indeling.

Een volgende generatie aan zet

Sinds 1782 is het landgoed grotendeels in bezit geweest van de familie Staring en inmiddels staat het landgoed aan de vooravond van een bestuurlijke overdracht op een volgende generatie. Als onderdeel hiervan wil de familie een goed beeld krijgen van alle facetten van het landgoed, waaronder ook de cultuurhistorische waarde van het park en de belangrijkste gebouwen. Voor het park is een uitgebreid onderzoek verricht door Stichting In Arcadië. Het Monumenten Adviesbureau heeft de cultuurhistorische waarde van zowel het hoofdgebouw als het bouwhuis in beeld gebracht middels een bouwhistorisch onderzoek met waardestelling.