Bouwhistorische ontleding

De in de Richtlijnen Bouwhistorisch Onderzoek aangeduide bouwhistorische ontleding komt in de praktijk wat minder vaak voor. Vaak betreft het dan een vervolgonderzoek nadat eerder al een bouwhistorische opname werd verricht.

Bij een bouwhistorische ontleding levert de bouwhistoricus een gedetailleerde documentatie van een bouwwerk of object. Om dit te kunnen doen, moet de bouwhistoricus vaak later aangebrachte interieurafwerkingen (gedeeltelijk) verwijderen: voorzetwanden, pleisterlagen of verlaagde plafonds. Het is een standaardprocedure om bij deze ontmanteling eerst een waardestelling te maken van de interieurafwerkingen die moeten worden verwijderd.

Essentiële onderdelen van een bouwhistorische ontleding zijn gedetailleerde opmetingen, fotodocumentatie, faseringstekeningen en reconstructietekeningen per bouwfase. Afhankelijk van het onderzoeksobject worden eventueel specialistische onderzoekers ingeschakeld. Enkele voorbeelden van specialistisch onderzoek zijn:

• dendrochronologisch onderzoek (datering op basis van jaarringen van hout)
• materiaaltechnisch onderzoek
• interieurhistorisch onderzoek
• installatie-historisch onderzoek
• kleurhistorisch onderzoek
• tuinhistorisch onderzoek
• landschapsonderzoek

Evenals bij de bouwhistorische opname zal ook bij een bouwhistorische ontleding in veel gevallen een waardestelling worden gemaakt. Door de meer gedetailleerde onderzoeksvorm kunnen ook de waarden nauwkeuriger en meer op detailniveau worden weergegeven. Een bouwhistorische ontleding kan van toepassing zijn op volledige bouwwerken, maar ook op kleinere eenheden, zoals bijvoorbeeld één wand of plafond. We spreken dan meestal van een ‘deelontleding’.

Voor wie

Vanwege het specialistische karakter vindt dit type onderzoek meestal plaats wanneer sprake is van uitzonderlijke objecten of kwaliteiten. Doel is dan vaak om meer inzicht te krijgen in de aanwezige materie om daarop een restauratieaanpak te bepalen. Ook kan het onderzoek uitsluitend een documentair doel hebben. Soms laten gemeentes dit type onderzoek verrichten om meer inzicht te krijgen in de plaatselijke bouwhistorische ontwikkelingen. Enkele gemeentes met eigen bouwhistorici verrichten dit type onderzoek zelf wanneer verbouwingen plaats vinden.